Рис. 1. Ведда с охотничьим снаряжением . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
29 |
Рис. 2. Статуи на острове Пасхи . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
33 |
Рис. 3. Статуя из Северной Монголии . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
34 |
Рис. 4. Палеолитические рисунки из пещер Испании . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
36 |
Рис. 5. Мегалитические постройки (долмены в Индии, Закавказье, Испании и Швеции) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
38 |
Рис. 6. Дикарь джакун стреляет из духового ружья . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
66 |
Рис. 7. Курумба, которых в Южной Индии считают колдунами . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
67 |
Рис. 8. Группа даяков в ожидании крика вещей птицы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
70 |
Рис. 9. Гаруспиции, или гаруспикации, в древнем Риме . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
73 |
Рис. 10. Каяны в Индонезии гадают по печени свиньи . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
74 |
Рис. 11. Сожжение ведьмы (средневековая гравюра) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
81 |
Рис. 12. Разоблачение шарлатанского фокуса с фотографированием духа. Один из фотоснимков медиума Мумлера, осуждённого в 1862 г. за мошенничество . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
86 |
Рис. 13. Каменный осколок: a — палеолитический; b — современный австралийский; с — неолитический (из Дании) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
95 |
Рис. 14. Орудия новокаменного века (неолитические): a — каменный цельт, или топор; b — кремнёвый наконечник копья; c — скребок; d — наконечники стрел; e — кремнёвые ножи; f — ядрище, от которого отколоты кремнёвые пластинки; g — кремнёвое шило; h — кремнёвая пила; i — каменный молоток . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
95 |
Рис. 15. Ручное ударное орудие . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
96 |
Рис. 16. Каменные топоры: a — шлифованный каменный цельт (Англия); b — окатанный водой голыш, отшлифованный у лезвия и воткнутый в петлю ветки (у современных ботокудов); c — цельт, вдолбленный в палицу (Ирландия); d — каменный топор, просверленный для орукояченья (Англия); e — каменное тесло (современная Полинезия) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
96 |
Рис. 17. a — египетский боевой топор; b — египетский палаш; c — азиатская сабля; d — европейский нож; e — римский резак; g — индусский кривой нож . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
97 |
Рис. 18. a — каменный наконечник копья (острова Адмиралтейства); b — каменный наконечник копья или плоский кинжал (Англия); c — бронзовый наконечник копья (Дания); d — бронзовый кинжал; e — бронзовый листовидный меч . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
98 |
Рис. 19. Метательные палицы из долины Нила: a и b — современные; c и d — древнеегипетские . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
98 |
Рис. 20. Копья меланезийцев: a и b — фиджийцев; c — новокаледонцев; d — туземцев Новогебридских островов; e — туземцев Новой Ирландии; f и g туземцев Соломоновых островов . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
99 |
Рис. 21. Австралийское копьё с копьеметалкой . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
100 |
Рис. 22. Луки: a — длинный (ненатянутый лук южноамериканских индейцев); b — татарский, или скифский, лук; c — европейский самострел . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
100 |
Рис. 23. Ведда стреляет из лука . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
101 |
Рис. 24. Античная повозка, запряжённая волами . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
103 |
Рис. 25. Каменная зернотёрка, откопанная в Энглези . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
103 |
Рис. 26. Женщины с Гебридских островов мелют зерно на ручной мельнице . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
104 |
Рис. 27. Землекопалка ведда . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
108 |
Рис. 28. Индейцы, замаскированные волками, охотятся на бизонов . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
109 |
Рис. 29. Соколиная охота с загоном у индейцев-ирокезов . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
110 |
Рис. 30. Откидной гарпун эскимосов . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
113 |
Рис. 31. Примитивные орудия: a — австралийская землекопалка; b — старинная деревянная мотыга в Швеции . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
114 |
Рис. 32. Земледелие в древнем Египте . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
115 |
Рис. 33. Верёвочная кираса у туземцев Филиппинских островов . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
117 |
Рис. 34. Деревянные щиты австралийцев (спереди и сбоку) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
118 |
Рис. 35. Щиты туземцев Индонезии (островов Ниас, Целебес и Ява) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
118 |
Рис. 36. Даякский воин со щитом, украшенным человеческими волосами . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
119 |
Рис. 37. Укреплённое селение индейцев помейок в Виргинии (на заднем плане, за тыном, маисовое поле . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
120 |
Рис. 38. Заслон от ветра у австралийцев . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
123 |
Рис. 39. Примитивный шалаш ведда . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
124 |
Рис. 40. Круглая хижина из соломы у зулусов . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
125 |
Рис. 41. Хижина и кладовая у овамбо в Южной Африке . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
125 |
Рис. 42. Жилище тода в Индии . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
126 |
Рис. 43. Татуировка игоротов (Филиппины) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
129 |
Рис. 44. Рука китайского аскета . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
130 |
Рис. 45. Ботокудская женщина с губными и ушными украшениями . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
131 |
Рис. 46. Тапа — ткань, приготовленная из коры (Новая Каледония) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
132 |
Рис. 47. Огнеземельцы племени она в одежде из шкур . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
133 |
Рис. 48. Танцовальная цыновка, сплетённая из волокон пальмы у племени ба-моала (Конго) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
134 |
Рис. 49. Прядение: a — австралийская катушка для наматывания бечёвок из волоса; b — прядущая египтянка . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
135 |
Рис. 50. Девушка за тканьём (ацтекский рисунок) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
135 |
Рис. 51. Австралийцы за изготовлением челнока . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
138 |
Рис. 52. Лодка с балансиром (Австралия) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
140 |
Рис. 53. Изображение древнеегипетского судна на стене гробницы в Фивах . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
141 |
Рис. 54. Бушмены за добыванием огня . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
144 |
Рис. 55. Различные орудия, для добывания огня: a — огниво (Огненная Земля); b — кремень и сталь (Бирма); c — деревяшка и расщеплённый бамбук (Малайский полуостров); d — сверло огневое (Африка); e — сверло с луком (эскимосы); f — огневой плужок (Океания); g — огневое пиление щита копьеметалкой (Австралия); h — огневой насос . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
145 |
Рис. 56. Жарение рыбы у индейцев секотан . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
147 |
Рис. 57. Варка пищи на раскалённых камнях в яме (Новая Зеландия) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
149 |
Рис. 58. Изготовление глиняной посуды налепом у индейцев зуни . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
153 |
Рис. 59. Древнеегипетский гончарный круг . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
153 |
Рис. 60. Обжигание глиняного горшка у племени угого (Африка) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
154 |
Рис. 61. Древнеегипетский стеклодув . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
155 |
Рис. 62. Индейцы тумукуа (Флорида) за промывкой залота, употреблявшегося для украшений . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
156 |
Рис. 63. Кузнецы в Танганайке (слева молот и наковальня из камня) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
157 |
Рис. 64. Примитивные деньги: 1, 4 — раковины (острова Палау); 2 — железная пластинка; 3 — медные кольца; 5 — мотыга (негры Верхнего Нила); 6 — вампум (индейцы) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
158 |
Рис. 65. Мена невесты на Санта-Круц (Океания): на верёвку нанизаны «деньги», состоящие из перьев попугая, перевязанных голубиными перьями . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
159 |
Рис. 66. Музыкальная ария у огнеземельцев . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
164 |
Рис. 67. Негритянский тамтам (озеро Чад) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
165 |
Рис. 68. Меланезийцы, играющие на «свирели Пана» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
166 |
Рис. 69. Происхождение арфы (слева направо): музыкальный лук с резонатором (Южная Африка); древняя арфа (Египет); средневековая арфа (Англия) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
167 |
Рис. 70. Салийские жрецы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
168 |
Рис. 71. Медвежья пляска у североамериканских индейцев . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
169 |
Рис. 72. Пляска «гула» на Гаваях под аккомпанемент барабанов из больших тыкв . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
170 |
Рис. 73. Бушменский рисунок, изображающий набег на кафров и угон скота у них . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
171 |
Рис. 74. Индейцы, наряженные для игры в мяч . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
175 |
Рис. 75. Картинное письмо у индейцев Верхнего Озера . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
178 |
Рис. 76. «Отче наш» в обозначении мексиканской картинной письменности . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
179 |
Рис. 77. Китайская письменность: верхний ряд — древние письмена; средний ряд — современные скорописные знаки; нижний ряд — иероглифы с определительными знаками для обозначения корабля, пуха, мерцания, таза и болтливости . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
179 |
Рис. 78. Иероглифическое обозначение фразы: «Я — бог-солнце, грядущий с горизонта на своих врагов» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
181 |
Рис. 79. Египетские иероглифические и иератические письмена в сравнении с буквами финикийского и других алфавитов . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
183 |
Рис. 80. Древнеегипетский (вверху) и ассирийский счёт . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
186 |
Рис. 81. Счислительная доска со столбцами, или абак . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
187 |
Рис. 82. Начатки практической геометрии: 1 — разносторонний треугольник; 2 — вписанный прямой угол; 3 — вписанный треугольник; 4 — прямоугольник, вписанный в круг . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
190 |
Рис. 83. Определение времени посева по примитивным солнечным часам у племени кения в Индонезии . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
196 |
Рис. 84. Колоссы Мемнона . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
203 |
Рис. 85. Бронзовое изображение волчицы, кормящей Ромула и Рема . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
205 |
Рис. 86. Гелиос . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
209 |
Рис. 87. Деревянное изображение морского бога Тангароа (Новая Зеландия) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
225 |
Рис. 88. Дикая охота . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
239 |
Рис. 89. Ацефалы Южной Америки в изображении Лафито . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
247 |
Рис. 90. Религиозные пляски тупинамба, возглавляемые жрецами . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
263 |
Рис. 91. Даяк с добытыми им черепами . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
280 |
Рис. 92. Связанный крокодил (кайяны в Индонезии, поймав крокодила, не убивают его, а связывают и предоставляют естественной смерти) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
285 |
Рис. 93. Траурный обряд у индейцев дакота . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
293 |
Рис. 94. Лодка духов с предметами, предназначенными для покойника (западное побережье Малакки) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
297 |
Рис. 95. Злой дух, пожиратель душ у австралийцев (он увешан костями съеденных трупов) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
303 |
Рис. 96. «Задушница», поминание покойников в Болгарии . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
316 |
Рис. 97. Дух охотится на эму в стране предков (австралийский рисунок) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
325 |
Рис. 98. Устройство вселенной в изображении индейцев с реки Томсон, a — путь на запад, в подземный мир; b — река на пути; c — страна мёртвых; d — восток (страна, где восходит солнце); e — центр вселенной . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
327 |
Рис. 99. Элизиум. Изображение на саркофаге . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
341 |
Рис. 100. Приношение даров покойникам у индейцев . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
349 |
Рис. 101. Индейский шаман прогоняет духов болезни . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
355 |
Рис. 102. Изгнание бесов (средневековая гравюра) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
361 |
Рис. 103. Домик для фетиша у негров вабунгу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
265 |
Рис. 104. Индианка с фетишем, в котором пребывает дух её покойного мужа . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
367 |
Рис. 105. Фетиш предка у негров из Ландана (Юго-Западная Африка) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
269 |
Рис. 106. Фетиш тотемических предков у индейцев гайда . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
373 |
Рис. 107. Священный баобаб у галла (Африка) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
395 |
Рис. 108. Священный дуб в древнем литовском святилище Ромове . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
401 |
Рис. 109. Бог-обезьяна Гануман . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
405 |
Рис. 110. Индийский бог Ганеша с головой слона . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
406 |
Рис. 111. Внутренность храма змей в Дагомее . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
407 |
Рис. 112. Уитцилопохтли — бог войны у мексиканцев . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
414 |
Рис. 113. Боги природы древних германцев: Тор, Вотан, Фрейр и Локи . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
421 |
Рис. 114. Обитель бога воды Унктахе у индейцев дакота (по Скулкрафту, внутренний круг означает воду; 7 — бог воды, 3—6 — его спутники; 2 — индеец; 8 — мир; 1 — река с индейским селением на берегу; 11 — выходы для богов; 9 — молния, исторгаемая богами; 10 — деревья на берегу реки) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
425 |
Рис. 115. Бог Агни . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
429 |
Рис. 116. Индейцы Флориды приносят лань в жертву богу солнца . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
433 |
Рис. 117. Изображения богов солнца, дождя, плодородия у индейцев навахо, сделанные из разноцветного песка . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
435 |
Рис. 118. Таири — бог войны на Сандвичевых островах . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
445 |
Рис. 119. «Царь небесный» Индра . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
469 |
Рис. 120. Тибетская молитвенная мельница . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
479 |
Рис. 121. Жертвенная площадка индейцев мандан. Черепа предков, которым приносятся в жертву животные . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
481 |
Рис. 122. Культ медведя у остяков . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
483 |
Рис. 123. Древнемексиканское изображение человеческого жертвоприношения . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
480 |
Рис. 124. Жертвенная пещера у лапландцев . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
490 |
Рис. 125. Обетные приношения в Лурде . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
499 |
Рис. 126. Туземцы тонга пьют опьяняющую каву во время религиозного празднества . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
502 |
Рис. 127. Ритуальная пляска индейцев, сопровождающаяся курением табака
(по Лафито) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
503 |
Рис. 128. Алтарь жрецов антилопы у индейского племени гопи (Северная Америка), обращённый на восток . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
508 |
Рис. 129. Брахман на молитве . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
509 |